
معرفی انواع سیستم های مکان یاب ماهواره ای در جهان
آیا میدانید که علاوه بر GPS که مخفف Global Positioning System به معنی سیستم موقعیت یاب جهانی است، چندین سیستم مکانیاب ماهوارهای دیگر نیز در سراسر دنیا وجود دارند؟ به عبارت دیگر بر خلاف تصور عمومی و آنچه در مورد سیستم موقعیتیاب جهانی GPS در ذهن اکثر مردم شکل گرفته است، جی پی اس تنها سیستم مکانیاب ماهوارهای موجود در دنیا نیست.
در واقع GPS به دلیل ویژگیهایی که دارد و علی الخصوص رایگان بودن خدمات در مصارف عمومی بیشتر استفاده میشود. اما خوب است بدانید که سیستم های مشابه GPS درر اروپا، روسیه، ژاپن، هند و ... نیز ایجاد شده است. بنابر این بر خلاف باور عمومی، GPS (سیستم موقعیت یابی جهانی) یک اصطلاح کلی برای همه سیستمهای مکانیاب ماهوارهای نیست . هرچند فعلا در کشور ما تنها سیستم قابل استفاده GPS است اما برای بالا رفتن دانستههای شما در این زمینه، در ادامهی مطلب به معرفی سایر سیستمها خواهیم پرداخت.
دو نوع سیستم مکانیاب ماهوارهای وجود دارد: جهانی و منطقهای
همانطور که در عنوان این بخش نیز مشاهده میکنید، دو نوع سیستم مکانیاب ماهواره ای وجود دارد: جهانی و منطقه ای. سیستم ناوبری ماهواره ای منطقه ای تنها یک منطقه پوشش میدهد. سیستم های منطقه ای معمولا سیستم جهانی را تقویت می کنند، اما بعضی از آنها می توانند به عنوان سیستم های مستقل نیز مورد استفاده قرار گیرند. سیستمهای جهانی (Global Navigation Satellite System) به اختصار GNSS نامیده میشوند. در واقع GNSS اصطلاح استاندارد عمومی برای تمامی سیستم های ناوبری ماهواره ای است که موقعیت جغرافیایی را با پوشش جهانی ارائه می دهند. سیستمهای ماهوارهای جهانی (GNSS) شامل: GPS، GLONASS، COMPASS، Galileo و سیستمهای ماهواره ای منطقهای شامل: QZSS، IRNSS، و Beidou هستند که در ادامهی مطلب دربارهی هر یک توضیحات بیشتری خواهیم داد.
سیستمهای مکانیاب ماهوارهای منطقهای
سیستم موقعیت یاب منطقهای ژاپنی QZSS
سیستم ماهوارهای QZSS (Quasi-Zenith Satellite System) یک سیستم تبدیل زمان محلی منطقه ای و سیستم تقویت ماهواره ای برای سیستم موقعیت یابی جهانی است که می تواند در ژاپن و استرالیا دریافت شود. QZSS در برنامه های تلفن همراه برای ارائه خدمات مبتنی بر ارتباطات و اطلاعات موقعیت یابی قرار دارد.
سیستم موقعیت یاب منطقهای چینی BDS
خدمات سیستم ماهوارهای BDS (BeiDou Navigation Satellite) عمدتا برای مشتریان در چین و مناطق همسایه است.
سیستم موقعیت یاب منطقهای هندی IRNSS
سیستم ماهواره ناوبری منطقه ای (IRNSS) یک سیستم ناوبری ماهواره ای منطقه ای است که توسط سازمان تحقیقات فضایی هند توسعه یافته است. در صورت کامل، تحت کنترل دولت هند قرار خواهد گرفت. IRNSS سرویس استاندارد برای استفاده غیر نظامی و سرویس محدود شده برای کاربران مجاز (نظامی) را فراهم می کند.
سیستمهای مکانیاب ماهوارهای جهانی (GNSS)
سیستم موقعیت یاب جهانی GPS
GPS از 24 ماهواره تشکیل شده و توسط وزارت دفاع ایالات متحده ساخته شده است این سیستم قابلیتهای ضروری برای کاربران نظامی، تجاری در سراسر جهان را فراهم می کند و برای هر کسی با یک گیرنده GPS قابل دسترسی است.
سیستم مکانیاب ماهوارهای روسی GLONASS
GLONASS (Global Satellite Navigation System) نیز از 24 ماهواره تشکیل شده اما در اتحاد جماهیر شوروی توسعه داده شده و توسط نیروهای دفاع هوایی روسیه اداره می شود. این سیستم تنها سیستم ماهوارهای با پوشش جهانی است که به لحاظ دقت قابل قیاس با GPS است.
سیستم مکانیاب ماهوارهای چینی COMPASS (در حال توسعه)
این سیستم یک سیستم جهانی است که در حال حاضر در چین توسعه یافته است و نسل دوم سیستم ماهواره BeiDou منطقه ای (BDS) است که به نام BeiDou-2 نیز شناخته می شود. تکمیل آن در سال 2020 انتظار می رود و از 35 ماهواره تشکیل خواهد شد.
سیستم مکانیاب ماهوارهای اروپایی Galileo (در حال توسعه)
گالیله یک سیستم جهانی است که در حال حاضر توسط اتحادیه اروپا و آژانس فضایی اروپا در حال توسعه است و عمدتا برای استفادههای غیرنظامی طراحی شده و مستقل از GLONASS روسیه، GPS ایالات متحده، IRNSS هند و سیستم Compass چینی است. انتظار می رود این سیستم ماهواره ای در سال 2019 تکمیل شود. استفاده از خدمات اساسی آن رایگان خواهد بود و برای همه آزاد است، اما قابلیت های خاص تجاری و استفاده نظامی با پرداخت هزینه همراه خواهد بود.
هر چند در حال حاضر تنها سیستم مکانیاب ماهوارهای که قابل استفاده است GPSاست